प्युठानका लोकराज पोख्ररेलको कृषिमा लोभलाग्दो प्रगति

राष्ट्रपति पुरस्कारबाट सम्मानित कृषि कार्यमा सक्रिय प्युठानका लोकराज पोख्ररेलको कृषिमा लोभलाग्दो प्रगति"- सोह्र वर्षको उमेरमा वुवासँगै कृषि कर्म शुरु गरेका प्यूठान नगरपालिका वडा नं ३ रातामाटा निवासी लोकराज पोख्ररेल ५३ वर्षको भए । कृषि कर्ममै सक्रिया पोख्रेल अहिले पनि युवा अवस्थामा जत्तिकै सक्रिय छन् ।

तीन रोपनी क्षेत्रबाट कृषि पेशा शुरु गरेका उनिसँग अहिले ३५ रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको जग्गा छ । ३० रोपनीमा धान र गहुँको वेर्ना उत्पादन, २ रोपनीमा तरकारी खेती र ३ रोपनीमा नर्सरी स्थापना गरेका छन् । २४ रोपनी जग्गा लिजमा र बाँकी आफ्नैमा खेती किसानी गर्दै आएका छन् । वेर्ना, विरुवा र तरकारी खेतीकै आम्दानीले उनले घर खर्च चलाउँदै आएका छन् । बार्षिक ८ लाखसम्म आम्दानी हुने गरेको उनले बताए ।

टमाटर, खुर्सानी, काक्रा, करेला जस्ता मौसमी तथा वेमौसमी तरकारीहरु उत्पादन हुने गरेको छ उनको खेतमा । नर्सरीमा प्याज, ब्रो काउली, फुलकाउली, टमाटर लगायतका वेर्नाहरु उत्पादन गर्दै आएको पोख्रेलले बताए । उत्पादन गरिएको तरकारी र वेर्नाको राम्रो बजार रहेको उनले बताए ।

रातामाटाको नर्सरीबाट उत्पादन भएको वेर्ना र तरकारीहरु यहिबाटै विक्रि हुने गरेको छ । ‘सुरुसुरुमा साईकलमा राखेर जुम्रि, विजुवार बजार लैजान्थे’, उनले थपे, ‘अहिले ग्राहकहरु खोज्दै यहि आउने गरेका छन् ।’मध्यम वर्गिय परिवारमा जन्म लिएका पोख्रेलको मुख्य पेशा नै कृषि हो । ‘कृषि कर्मबाटै गुजारा चलाउँदै आएको छु’, उनले भने, ‘२०५० सालदेखि सात वर्ष भारतमा गएर नोकरी पनि गरे ।’

पोख्रेलको सफल कृषि कर्मले १०० बढि प्रमाणपत्र र प्रसंशा पत्र पाइसकेको छ । २०७१ सालमा राष्ट्रपतिबाट समेत पुरस्कृत हुने अवसर पाएको उनले सुनाए । परिवर्तित राज्य संरचना अनुसार सरकारी निकायले कृषिको व्यवसायिकरणको नारा दिने गरेपछि यसमा उनको चित्त बुझेको छैन् । कृषि क्षेत्रमा सरकारी लगानी बढि देखिने भएपछि कृषकका समस्या समाधान हुन नसकेको उनको बुझाई छ ।

भारतको नोकरीले चित्त नबुझेपछि पुनः कृषि पेशालाईलाई बढवा दिएको उनले बताए । तीन रोपनी क्षेत्रफलमा तरकारी खेतीबाट शुरु भएको कृषि कर्मले अहिले व्यवसायिकता पाउन थालेको छ ।

शुरुमा श्रीखण्ड र कागतीका वेर्ना समेत उनले उत्पादन गरेका थिए । यसले प्यूठान सहित छिमेकि जिल्ला दाङ, रोल्पामा समेत बजार पाएको थियो । कृषि क्षेत्रमा काम गर्ने विभिन्न निकायहरुले कृषकहरुलाई यस्ता वेर्ना वितरण गर्न थालेपछि आफ्नो उत्पादनले राम्रो बजार पाउन छोडेपछि उत्पादन बन्द गरेको उनको अनुभव छ ।

उनकोे कृषि व्यवसायलाई विभिन्न निकायहरुले सहयोग समेत गरेका छन् । ‘साविक कृषि विकास कार्यालय मार्फत पुर्वका केहि क्षेत्रको अवलोकन गर्ने अवसर मिल्यो’, उनले भने, ‘कृषि कर्मका लागि थप हौसला मिलेको छ ।’ २०७५ सालमा कृषि कार्यालयले हाते ट्याक्टर खरिदमा सहयोग गरेपछि कृषि उत्पादनमा सहज भएको उनले बताए ।

पोख्रेलको सफल कृषि कर्मले १०० बढि प्रमाणपत्र र प्रसंशा पत्र पाइसकेको छ । २०७१ सालमा राष्ट्रपतिबाट समेत पुरस्कृत हुने अवसर पाएको उनले सुनाए । परिवर्तित राज्य संरचना अनुसार सरकारी निकायले कृषिको व्यवसायिकरणको नारा दिने गरेपछि यसमा उनको चित्त बुझेको छैन् । कृषि क्षेत्रमा सरकारी लगानी बढि देखिने भएपछि कृषकका समस्या समाधान हुन नसकेको उनको बुझाई छ ।

व्यवसायिक कृषक बनाउनका लागि सरकारले वीऊ, मल र औषधीमा सहुलियत दिनु पर्ने उनको धारणा छ । स्थानीय सरकार जनतासँगको नजिकको सरकार भएकाले अनुदान वितरणलाई व्यवहारिक वनाउनु पर्ने उनले बताए ।

तस्वीर तथा जानकारी - लोकराज पोख्रेल / प्युठान